Door Patricia Heije - oprichter van Stiefgoed
De 12 grondbeginselen van het samengesteld gezin: 7. Bloedband versus Stiefband
Een samengesteld gezin is leuk, uitdagend en verfrissend, maar ook zo nu en dan onbegrijpelijk, een desillusie of eenzaam. Hoe je het ook bekijkt, een samengesteld gezin is anders dan een kerngezin. Hoe anders? Dat staat beschreven in de 12 grondbeginselen van het samengesteld gezin. Vandaag het zevende grondbeginsel;
7. De bloedband staat voor onvoorwaardelijke liefde, de stiefband vraagt onderhoud.
Bloedband
Ook al vertellen mensen het wel eens anders, de liefde van een ouder voor diens kind is niet te verbreken. Hoe erg het ook is; je kunt boos zijn, je kind de deur uit zetten of je telefoon blokkeren voor je kind. Ook al heeft je kind de meest vreselijke dingen gedaan, zelfs dan gaat de liefde niet over, hoogstens sluit je hart. Overigens gaat de liefde van de kinderen voor de ouders ook niet over. Ook hier blijft een diepe systemische verbondenheid die blijft bestaan, óók als de levens gescheiden zijn.
Een ander fenomeen is dat ouders wel eens vertellen dat ze evenveel houden van de stiefkinderen als van de biologische kinderen. Over liefde valt niet te twisten, maar als dit zo is, dan is dit tamelijk uitzonderlijk. De vraag is dan of men zélf of de partner oordeelt over verschil in liefde. In stiefland is in de geschiedenis een aanname ontstaan dat je van stiefkinderen evenveel moet houden als van je eigen kinderen. Laten we het erop houden dat dit een illusie is. Als we dit de wereld uit krijgen, dan lossen we heel wat overspannenheid en veroordeling op. Van stiefkinderen houden is een bonus, geen vanzelfsprekendheid.
Er is wél verschil tussen mannen en vrouwen en hiermee zeg ik niet dat dit voor iedereen geldt. Mannen hechten zich makkelijker aan kinderen die bij hen in de buurt zijn dan vrouwen. De afstand tot eigen kinderen wordt eenvoudiger vergroot door de praktische wijze van wonen. Dit veroorzaakt ook de veelgehoorde klacht van biologische kinderen dat papa, na de scheiding en samenwonen met een ander en diens kinderen, vooral papa is voor zijn stiefkinderen. De biologische kinderen ervaren het gemis van hun unieke positie van kind zijn van papa.
In de praktijk kom ik deze kinderen ook tegen die inmiddels volwassen zijn. Het effect van deze situatie op het basisvertrouwen in de mens is groot.
Herken jij dit ook? Spreek uit – vanuit welke rol dan ook – dat een actieve houding van papa om de relatie met de kinderen te onderhouden van groot belang is. Ook al is het niet vanzelfsprekend, deze relatie is onmisbaar voor volledige identiteitsontwikkeling bij kinderen.
Stiefband
De stiefband is voorwaardelijk en vraagt onderhoud. Voor veel mensen is het pijnlijk om te horen of te ervaren dat de stiefband onder druk komt te staan als de partnerrelatie wordt verbroken. De reden van verbreken doet er niet eens toe, want de partnerrelatie hield hen bij elkaar. Wil je daarna nog een stiefrelatie houden, dan moeten beide stiefs daarvoor kiezen.
Een ander wijze waardoor de voorwaardelijkheid zich laat zien is dat een balans nodig is in geven en nemen. Eígenlijk vraagt het van beide partijen om niet alleen te nemen, maar ook te geven in de stiefrelatie, terwijl dit niet de taak van een stiefkind is. Ga maar eens na – in het dagelijks leven – hoe vaak dit speelt. Het zal je verrassen. Van de stiefouder daarentegen wordt wél verwacht dat die onvoorwaardelijk geeft, of dit nu reëel is of niet. Hij of zij is immers volwassen en de kinderen hebben recht op zorg en aandacht.
Je krijgt in deze situaties balans in geven en nemen als de stiefouder, datgene wat die te kort komt in de stiefrelatie, krijgt van de partner. Je komt als het ware in een driehoeks-balanssysteem in geven en nemen terecht. De stiefouder geeft aan het stiefkind. Het kind geeft – alleen al omdat het kind bestaat – aan de ouder. De ouder geeft vervolgens weer aan de stiefouder. Denk hierbij aan erkenning van de zorg die de stiefouder geeft aan het stiefkind.
Jans straalt. Ze is blij met haar relatie met haar vrouw Elvira. Ze voelt zich belangrijk en krijgt veel liefde van Elvira. Voor de zorg voor haar kinderen draait ze haar hand niet om. Haar hart is open voor ze en haar stiefkinderen voelen zich welkom! Dat is niet altijd zo geweest. Een paar jaar geleden was Jans ontzettend moe. Niet omdat ze pas moeder was geworden, maar omdat ze langs alle kanten energie weggaf, maar voor haar gevoel niets terug kreeg. Ze zorgde ervoor dat de kinderen van Elvira met schone kleding en volle lunchtrommels naar school gingen, maar er kon niet eens een bedankje af.
Eigenlijk vond Jans dat ze hier niet zo moeilijk over moest doen, want zelfs Elvira vond het vanzelfsprekend dat zij voor de kinderen zorgde en blijkbaar ook dat dit de normaalste zaak van de wereld was. Jans werd steeds stuurser en trok zich steeds verder terug, totdat Elvira aan de bel trok. Vol emotie en met heel veel tranen heeft Jans opgebiecht dat ze zich niet gewaardeerd voelde. Iedereen weet dat een stiefkind het gat van onvoldoende waardering niet kan vullen. Elvira kon dit wel! Sinds dat moment zorgt Elvira ervoor dat ze de inzet van Jans ziet én uitspreekt. Veel meer was er niet nodig om ervoor te zorgen dat Jans weer straalt.
Zoals Elvira dit heeft opgepakt, zorgt ervoor dat geven en nemen in balans blijft. Het zorgt ervoor dat je fijn samen kunt leven, maar voor een liefdevolle stiefband is dit niet genoeg. Als je een verdieping wilt in de band met een stief, dan vraagt dit investeren in tijd en oprecht geïnteresseerd zijn in de ander. Ga op zoek naar een gezamenlijke interesse en nodig de stief uit om iets met je te ondernemen, dat kan in het groot en in het klein. Denk hierbij aan samen die ene serie kijken of iedere zaterdagochtend met de stiefs naar puppycursus. Vraag actief hoe het gaat aan de stief. Dat wordt meestal niet vanzelfsprekend verteld, wat niet wil zeggen dat het bewust achter wordt gehouden. Als stiefouder heb je ook de unieke positie dat je geen oordeel hoeft te vormen. Daardoor kan je ongelooflijk veilig zijn voor een stiefkind. Het beste stiefresultaat is die van vriendschap en vertrouwen.
Myra is verliefd! Maar dat zegt ze natuurlijk niet tegen haar ouders, want die vertellen het dan vast door of ze gaan meteen ingewikkelde vragen stellen! Dat is niet handig, omdat ze verliefd is op de buurjongen. Ze wil eigenlijk weten hoe ze het hem moet vertellen. Jans ziet Myra dromen en vraagt haar hoe ze zich voelt. Myra stamelt dat ze het niet zo goed weet, waarna Jans haar vraagt of ze het erover wilt hebben met haar. “Dat is goed” zegt Myra, “wil je ook een kop thee?”
Lees hier ook:
Grondbeginsel 1: Met het nieuwe gezin gaat het oude verloren. Iedereen lijdt verlies.
Grondbeginsel 2: Geniet van alle verschillen, de diversiteit is een verrijking.
Grondbeginsel 3: Waardeer ieders inspanning, zowel de grote als de kleine gebaren.
Grondbeginsel 4: Wees flexibel, dat scheelt veel energie.
Grondbeginsel 5: Emoties horen erbij, leuk of niet.
Grondbeginsel 6: Maak problemen bespreekbaar, vermijden doet lijden.