Heb jij regelmatig een conflict met je (ex) partner en/of je kind en/of je stiefkind? Kijk dan waar je staat en wat je eraan kunt doen.
Een meningsverschil of een conflict kan ontstaan omdat je dingen op een andere manier ziet dan een ander. Bovendien kunnen emoties, gevoelens en doelstellingen van betrokkenen bij eenzelfde activiteit heel verschillend zijn. Om conflicten te de-escaleren kun je de escalatieladder gebruiken.
We onderhandelen al van jongs af aan. We zijn dus allemaal ervaringsdeskun- dig. Niettemin is er winst te behalen door de onderhandelingen effectiever te benutten. Onderhandelen is anders dan gewoon samenwerken of een vergadering bijwonen. In een (ex) relatie komen er heel veel meer emoties aan te pas. En te onpas.(!) We hebben in het samengestelde gezin meerdere partijen die van invloed zijn:
- jij en je huidige partner
- jij en je ex-partner
- jij en jouw kinderen
- jij en je stiefkinderen
En iedereen is van invloed. Om helemaal soms gek van te worden!
Onderhandelen is te leren
In mijn definitie van sportief onderhandelen gaat het vooral om: beide partijen moeten het resultaat aanvaardbaar vinden. Geen winst voor één partij, maar een win-winsituatie, waarbij rekening wordt gehouden met de belangen van beide partijen. Dat is de kern van mijn overtuiging.
Bazo
In de meeste gevallen is het duidelijk wanneer wij willen onderhandelen. Als er een resultaat bereikt moet worden, een arbeidsovereenkomst, een trainerscontract, een aankoop, een fusie of welke andere overeenkomst dan ook, onderhandelen we. Bij de vraag of het zinvol is om wel of niet te starten of door te gaan met onderhandelen kan het van belang zijn het BAZO te bepalen: het beste Alternatief Zonder onderhandelen. De bedoeling van onderhandelen is immers om gezamenlijk tot een beter resultaat te komen dan het resultaat dat je zou bereiken zonder te onderhandelen. Onderhandelingen lopen vaak niet zoals je wilt. Het is dan ook uitzonderlijk dat op al je eisen wordt ingegaan. Daarom is het belangrijk vooraf te weten hoe je zult reageren als je doelen niet via onderhandelingen gerealiseerd kunnen worden. Het BAZO kennen geeft je de zekerheid dat er een goed alternatief bestaat om op terug te vallen indien de onderhandeling slecht af lijkt te lopen. Het kan ook helpen om goed na te denken over of je het bod van je tegenpartij wel of niet wilt accepteren.
Stappenplan bij onderhandelen
Iedere onderhandeling kent een fasering. Het is goed om je in de onderhandeling bewust te zijn van de fase waarin je zit. Dat bepaalt voor een belangrijk deel het gewenste optreden.
stap 1: voorbereiding
Dit is de belangrijkste stap. In deze fase wordt gekeken naar de onderhandelingsmogelijkheden. Vanuit welke positie en opvattingen starten de onderhandelingen? Hoe ziet het minimumresultaat eruit zonder onderhandelen? Het is verstandig om bij een meer complexe onderhandelingssituatie een goede krachtenveldanalyse te maken en een verkenning van de markt via objectieve criteria. een goede voorbereiding is meer dan het halve werk. Zeker bij een traject van het binnenhalen van sponsoren, of bij belangrijke investeringen met meer- dere partijen, zal deze voorbereiding zich goed terugbetalen.
stap 2: opening
Na de eerste fase is het van belang de agenda en de openingszet vast te stellen. Het gaat na de voorbereiding uiteindelijk om de inhoud van de onderhandelingen en het te verwachten onderhandelingsklimaat. Van welke (machts)verhoudingen zal sprake zijn? Een belangrijk aandachtspunt daarbij is de openingszet, die sterk bepaalt hoe het verdere verloop gaat.
stap 3: exploreren
In deze fase worden ingenomen standpunten omgezet naar belangen. Daarin wordt gekeken naar de belangen achter de standpunten. Daarnaast kijken we nu naar wat andere partijen willen of nodig hebben, niet naar wat zij niet willen. Van eisen naar wensen dus. Via waardeoordelen naar feedback. Geen beschuldigingen, maar het benoemen van problemen die ervaren worden en hulp van andere partijen om die problemen op te lossen. Van verleden naar toekomst, van wantrouwen naar vertrouwen, van afwijzing naar waardering, van formeel naar informeel. Er vindt een draai in de aard van de communicatie plaats. er wordt niet langer in problemen gedacht, maar in oplossingen.
stap 4: Focus
Na de exploratie en de verbreding gaat het om het terugbrengen van de verschillen en het aanbrengen van focus op de belangrijkste onderwerpen. Meestal worden in deze fase onderwerpen geclusterd en geruild.
stap 5: afronding
De afronding (‘overeenkomst’) moet eerst vergeleken worden met de voorbereidings- conclusies. Het is verstandig te kijken of
het BAZO is bereikt. Wat is de meerwaarde van een af te sluiten overeenkomst?
stap 6: evaluatie
In de evaluatie kijken we terug naar het proces, de verhoudingen en de uitkomst. Dit doe je met je partner, maar ook in ieder geval zelf.
Spelregels voor een goede onderhandeling
Het is belangrijk bij een discussie enkele spelregels in acht te nemen. een discus- sie kan anders uit de hand lopen en in het ergste geval uitmonden in een conflict. Let voor een prettige en zinvolle discussie op een aantal punten:
- laat elkaar uitpraten;
- luister naar elkaars argumenten;
- sta open voor elkaars mening;
- bestrijd argumenten op de inhoud,
speel het niet op de persoon; - haal er geen dingen bij die er niet bij horen;
- discussieer op basis van gelijkwaardigheid;
- blijf rationeel en zorg ervoor dat je argumenten geldig en juist zijn, een argument is juist als de inhoud klopt. Een argument is geldig als het gaat over het onderwerp waar je het over hebt;
- als je argumenten gebruikt, is het je bedoeling ermee te overtuigen. Dat heeft maar voor een deel te maken met de geldigheid en juistheid van je argumenten;
- gelijk hebben is niet altijd gelijk krijgen. Besteed daarom ook voldoende aandacht aan hoe je argumenten presenteert. In een gesprek is je lichaamstaal minstens net zo belangrijk;
- in een discussie kun je beter niet al je argumenten tegelijk op tafel gooien. begin met een of twee goed onder- bouwde argumenten. Houd wat achter de hand voor als je tegenargumenten krijgt;
- maak je standpunt en je argumenten voor de ander herkenbaar door de vol gende woorden te gebruiken: want, omdat, indien, namelijk, et cetera;
- zeg niet “Ik vind” als het een argument is dat gestaafd wordt door een feit. breng het stelliger. bijvoorbeeld: “Het het is belangrijk om onderhandelingen zo lang mogelijk open te houdenstaat vast dat…” of “Het is een gegeven dat…”;
- zeg juist wel “Ik vind” als het een waardeoordeel betreft;
- houd je hoofd koel en neem een pauze
- als de gemoederen te hoog oplopen;
- je hoeft niet altijd en overal een discussie aan te gaan. Je kunt om uitstel vragen.
Fase 1: de rationele fase, de fase van win-win
In deze fase is er sprake van een dialoog. De betrokken partijen proberen rationeel met de tegenstellingen om te gaan. In een aantal stappen escaleert het conflict vervolgens van ‘samen proberen op te lossen’ naar ‘competitie’. De drie treden hierbij zijn ‘verharding’ (op de bal spelen), ‘debat’ (op de man spelen) en ‘geen woorden, maar daden’ (geen samenspel meer). De onderhandelingspartijen slagen er in deze fase soms nog wel in omhoog te klimmen op de ladder en tot overeenstemming te komen.
Fase 2: de emotionele fase, de fase van win-lose
In deze fase is er geen dialoog meer. Het wederzijds wantrouwen en de openlijke vijandigheid nemen toe. Het conflict gaat over winnen en gelijk krijgen. De drie treden hierin zijn ‘imago’s’ (zwartmaken van de tegenstander), ‘gezichtsverlies’ (aanval op integriteit) en ‘dreigstrategieën’ (sancties aankondigen). In deze fase is het verstandig hulp van een derde in te roepen en in ieder geval een pauze in te lassen.
Fase 3: de strijdfase, de fase van lose-lose
In deze laatste fase is een oplossing van het conflict vrijwel onmogelijk. Communicatie blijft achterwege. De treden zijn ‘vernietigingsacties’ (uitvoeren van de dreiging), ‘vernietigen van de vijand’ en ‘samen de afgrond in’. Inschakeling en interventie van een professionele derde is aan te bevelen.
Het helpt om in lastige situaties het volgende uit te proberen:
• probeer afstand te nemen van de situatie om goed zicht te krijgen op de onderhandelingssituatie moet je je voorstellen dat je die vanaf een balkon bekijkt;
• probeer de negatieve gevoelens van de andere partij uit te schakelen of te neutraliseren. Zoek samen naar oplossingen. Ga naast de andere partij staan;
• respecteer wat de andere partij zegt en probeer dat in een ander kader te plaatsen. Stel je op als hun partner, kies een nieuw kader;
• als de andere partij de nodige reserves blijft houden, moet je geen druk uitoefenen, maar in plaats daarvan een brug bouwen;
• dreigementen en sterke druk werken als een boemerang. Laat de gesprekspartner zien dat hij alleen iets te winnen heeft door met jou in zee te gaan. Gebruik je •‘macht of positie’ om hem iets te leren.
Ik hoop dat je iets aan deze tips hebt. En dat je erachter komt dat je nog in fase 1 zit. Zit je in fase 2? Dan kun je het tij nog keren met professionele hulp.
Voor vragen en tijden gratis inloopspreekuur: Annette@stiefgoed.nl
Bron en inspiratie: Rene van den Burg “Sportief onderhandelen”