Oh, die ex….
Problemen met de ex zijn vaak onderwerp van gesprek bij Stiefgoed. Daarbij gaat het negen van de tien keer om problemen tussen de twee vrouwen: de ex en de nieuwe vrouw. Tussen de ex van haar en haar nieuwe vriend gaat het opmerkelijk genoeg vaak makkelijker. Waardoor de verzuchting van hem nogal eens klinkt “waarom doen die vrouwen toch altijd zo móeilijk??”
De redenen waardoor zijn ex moeilijk doet
De achtergrond van de problemen met ex-vrouwen wortelen in de klassieke rolpatronen: de verschillende verwachtingen ten aanzien van vrouwen en mannen. We moeten dus wat dieper graven om de oorzaken te begrijpen.
Moeder geeft kind aan vreemde
Hoewel vaders steeds meer doen, zijn moeders nog altijd vaak de primaire opvoeders. Zij zijn drukker met de dagelijkse verzorging van de kinderen en bepalen bijvoorbeeld wat er gegeten of aangetrokken moet worden, hoe vaak gedoucht of wanneer er wel of niet bij een vriendje gespeeld mag. Ze brengen meer tijd met de kinderen door en bepalen veel. Een moeder is daardoor nauwer betrokken bij van alles rond het kind. Ze wil daarom graag het laatste woord houden, ook na een scheiding. Het is dan ingewikkeld als ze de kinderen letterlijk moet overlaten aan haar ex, die meestal dus minder deed met de kinderen dan zij.
En dan is er ook nog eens een vrouw in dat nieuwe huishouden die zij niet of nauwelijks kent, waar ze misschien boos op is, en die zich gaat bemoeien met háár kinderen. Een ex moet enkele keren over haar eigen schaduw heen springen om zo’n nieuwe situatie waardig te hanteren.
Het moederschap vormt voor veel vrouwen een belangrijk deel van hun identiteit. Als er dan plotsklaps een andere vrouw mee aan de haal gaat is dit bedreigend. Iemand die zich bedreigd voelt gaat vechten. Soms zonder precies te snappen waarom.
Zo raakt een stief verwikkeld in een conflict waar ze voor haar gevoel part noch deel aan heeft. Het enige wat ze immers doet is zijn met haar nieuwe vriend en zijn kinderen! En ze is toch lief voor ze?
Vrouwen zijn zo leuk met kinderen
Het (al dan niet bewuste) gevoel van bedreiging van de moeder wordt nog eens versterkt door het gedrag van de nieuwe vriendin: als vanzelfsprekend neemt zij zorgtaken op zich. De stief maakt bijvoorbeeld het eten, haalt de kinderen van school, gaat naar de speeltuin en brengt ze naar bed. Uit liefde voor haar vriend en omdat ze het leuk vindt. Maar ook omdat dit van vrouwen nou eenmaal wordt verwacht: partner en omgeving gaan er vanuit dat zij als vrouw gek is op kinderen, en graag met ze optrekt. Het oordeel is zó negatief als dit genuanceerder ligt, dat zij het wel uit haar hoofd laat zich hierover uit te spreken. Ze pakt dus de zorgtaken vol verve op. Met de argusogen van de moeder in de rug.
Als het dan niet helemaal lekker loopt met een kind bij vader, dan is de stief óók degene die er op aangesproken wordt. Waarom heeft het kind geen fruit gekregen bij vader? Was het echt zo dat hij pas om tien uur in bed lag? En waarom waren de kleertjes van Lex niet gewassen bij het overdrachtsmoment? Driemaal raden hoe een stief zich voelt als haar inspanningen worden beloond met kritiek door de ex. Ze doet van alles voor een kind dat niet het hare is en de ex neemt haar vervolgens de maat. Zo groeit de hekel aan de ex.
Jaloers, ik??
Bij ex-vrouwen is er daarnaast ook nog eens meer woede dan bij ex-mannen, zo blijkt uit onderzoek. Dit heeft te maken met de maatschappelijke machtsverhouding tussen man en vrouw.
Is de ex voor en tijdens de scheiding al boos en zijn er conflicten, dan zal de woede nog eens oplaaien als haar ex een nieuwe relatie krijgt. Jaloezie speelt hier een rol – als je nog woest bent op je ex-man dan is het moeilijk te verkroppen dat hij het weer leuk heeft met een ander. En dan is de verleiding groot om romantische weekeindjes te verstoren, vakantieplanningen in de war te schoppen of last-minute tóch de kinderen niet te kunnen hebben. Vooral als de ex-vrouw zelf geen nieuwe partner heeft kunnen er sterke gevoelens van onrecht ontstaan die het moeilijk maken het nieuwe geluk te verdragen, laat staan te faciliteren.
Soms gaan gevoelens van woede en onrecht zover, en is er zóveel jaloezie, dat de ex er zelfs voor zorgt een ongelukkig leven te blijven leiden. Met haar eigen ongelukkigheid kan ze haar ex dan om de oren slaan, en op die manier met hem verbonden blijven. In de psychologie heet dit “accusatory suffering”. Dit lijkt kwaadaardig gedrag, maar het is een uiting van ernstig lijden.
Jaloezie is een emotie die als verwerpelijk wordt gezien, waardoor het heel lastig is om voor jezelf toe te geven dat je er last van hebt. Makkelijker is om redenen te zoeken die je gedrag “logisch maken”, zeker als je je machteloos voelt, en slachtoffer. Het is misschien allemaal niet zo fraai, maar wél menselijk, en een hulpverlener is soms nodig om hier een wending aan te geven.
De man als hoeder van het gezin
Het ligt tussen ex en nieuwe vrouw dus vaak moeilijk door de rollen die vrouwen hebben en de verwachtingen die er zijn. Hetzelfde geldt voor de traditionele rol van de man: de “hoeder van het gezin”. Het feit dat hij gescheiden is wil niet zeggen dat hij zich ontheven voelt van die rol. Integendeel, schuldgevoel zet hem er nogal eens toe aan om nog veel tijd door te brengen bij zijn ex. Hij doet bijvoorbeeld klussen in haar huis. Hij legitimeert dit met de verantwoordelijkheid die hij voelt voor zijn kinderen. Als bij hun moeder de computerverbinding niet werkt dan hebben de kinderen daar last van bijvoorbeeld, dus in zijn ogen ligt het dan voor de hand om dit op te lossen. Er zijn veel mannen die hun ex helpen met lekkende kranen en haperende tv’s, en vervolgens gezellig blijven eten, wat de kinderen ook erg leuk vinden.
Dit geeft vaak spanningen in de nieuwe relatie. De nieuwe vriendin vraagt zich af waarom dit allemaal moet en waarom hij er toch steeds weer voor kiest bij zijn ex te zijn. Wat is dan háár plek? Ze krijgt een hekel aan zijn ex, die steeds weer belt met een klusje.
Vrouwengezeur
“Gedoe met de ex” gaat dus verder dan “vrouwengezeur” – er liggen diepe maatschappelijke patronen aan ten grondslag, die te maken hebben met de traditionele rollen van vrouwen en mannen. Begrip hiervan lost conflicten niet op, maar het helpt wel om met andere ogen te kijken naar waar je mee zit, en dat geeft lucht.
Stiefgoed Amsterdam-Oost